Στην σύγχρονη εποχή, η έννοια «δολοφόνος» εκφράζεται στην αγγλική γλώσσα με την λέξη «assassin» παραπέμποντας συνήθως σε κάποια σκοτεινή φιγούρα, που δολοφονεί περισσότερο για πολιτικούς λόγους, παρά για οικονομικούς – αισθηματικούς, κ.λ.π.
Ποιοι ήταν όμως οι πραγματικοί Ασσασίνοι και τι ρόλο διαδραμάτισαν στην ιστορία της Περσίας, Συρίας, Τουρκίας και Μέσης Ανατολής;
Προέλευση
Η βιβλιοθήκη των Ασσασίνων κατεστράφη όταν κατελήφθη το οχυρό τους από τους Μογγόλους, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν ιστορικές πηγές εκ μέρους τους. Οι πληροφορίες που υπάρχουν προέρχονται από ιστορικές πηγές αντιπάλων και γενικότερα από Ευρωπαίους ιστορικούς.
Αυτό το οποίο γνωρίζουμε είναι ότι οι Ασσασίνοι ήσαν Νιζαρίτες (Ισμαηλιτική σέκτα του Σιιτικού Ισλάμ). Ιδρυτής των Ασσασίνων ήταν ένας Σιίτης μισθοφόρος ονόματι Χασάν – ι – Σαμπάχ ο οποίος το 1090 εισέβαλε μαζί με τους οπαδούς του στο οχυρό Αλαμούτ και μετά από σφαγή εξεδίωξε τον βασιλέα Νταϊλάμ.
Ο Χασάν – ι – Σαμπάχ φανατικός Σιίτης και απογοητευμένος από τον συνεχή υποβιβασμό των ομοθρήσκων του από τους Σουνίτες και ειδικά από τους Αιγύπτιους χαλίφηδες, αποφασίζει να δημιουργήσει έναν μικρό στρατό από πιστούς οπαδούς. Ήταν άνθρωπος εξαιρετικά καλλιεργημένος αλλά ταυτόχρονα αδίστακτος και με ανελέητο χαρακτήρα και είχε το προσωνύμιο «ο γέρος του βουνού«
Έχοντας ως βάση το εν λόγω οχυρό ο Σαμπάχ και οι πιστοί του, δημιούργησαν ένα δίκτυο οχυρών προκαλώντας με αυτόν τον τρόπο τους Σελτζούκους Τούρκους (Σουνίτες Μουσουλμάνοι) οι οποίοι κυριαρχούσαν στην Περσία την συγκεκριμένη χρονική περίοδο.
Ουδείς γνωρίζει μετά βεβαιότητος την προέλευση του ονόματος «Ασσασίνος». Η πλέον διαδεδομένη εκδοχή είναι ότι προέρχεται από την αραβική λέξη «χασίσι» το οποίο σημαίνει «χρήστης χασίς». Χρονικογράφοι, συμπεριλαμβανομένου του Μάρκο Πόλο, ισχυρίζονται ότι οι οπαδοί του Σαμπάχ, διέπρατταν τις πολιτικές δολοφονίες, υπό την επήρεια ναρκωτικών (εξ ου και το προσωνύμιο). Πάντως η εν λόγω ετυμολογία μπορεί να προέκυψε μετά το όνομα, ως μια προσπάθεια να εξηγηθεί η προέλευσή του. Σε κάθε περίπτωση όμως ο Χασάν – ι – Σαμπάχ, ερμηνεύοντας αυστηρά το Κοράνιο, απαγόρευε την χρήση τοξικών ουσιών.
Μία άλλη εξήγηση προσδιορίζει την προέλευση από την Αιγυπτιακή – Αραβική λέξη «hashaseen» η οποία σημαίνει ταραχοποιός.
Οι τακτικές των Ασσασίνων
Προκειμένου να εξουδετερώσουν τους αντι Νιζαρίτες κυβερνήτες, κληρικούς και αξιωματούχους, οι Ασσασίνοι μελετούσαν προσεκτικά τη γλώσσα και τα έθιμα των στόχων τους. Τότε επελέγετο κάποιος ο οποίος διείσδυε στην κλειστό κύκλο του θύματος και μάλιστα υπηρετώντας πιστά επί χρόνια, άλλοτε σαν σύμβουλος και άλλοτε σαν αυλικός. Την κατάλληλη στιγμή ο Ασσασίνος μαχαίρωνε τον σουλτάνο – βεζύρη, ή μουλά, επιτιθέμενος αιφνιδιαστικά. Οι Ασσασίνοι είχαν εξασφαλισμένη θέση στον Παράδεισο ως μάρτυρες» της πίστης τους……………γεγονός που συνήθως συνέβαινε μετά την επίθεση (κατέληγαν νεκροί).
Χάρτης Σταυροφοριών όπου με λευκό χρώμα απεικονίζεται η περιοχή των Ασσασίνων
Χάρτης Σταυροφοριών όπου με λευκό χρώμα απεικονίζεται η περιοχή των Ασσασίνων
Οι αξιωματούχοι σε όλη την Μέση Ανατολή είχαν τρομοκρατηθεί από τις αιφνιδιαστικές επιθέσεις και δεν είναι λίγοι εκείνοι που προκειμένου να προφυλαχθούν φορούσαν μεταλλικά φολιδωτά γιλέκα κάτω από την ενδυμασία τους.
Χαρακτηριστικά οι Χριστιανοί ηγεμόνες φοβούμενοι τις επιθέσεις πλήρωναν ετήσιο φόρο στους Ασσασίνους. Οι μοναδικοί που αρνήθηκαν να πληρώσουν ήσαν οι Ναΐτες και οι Ιωαννίτες, οι οποίοι μάλιστα όταν απέκτησαν δύο μεγάλες εκτάσεις γης στη νότια Συρία, οι οποίες συνόρευαν με το οχυρό των Ασσασίνων, τους ανάγκασαν να πληρώνουν φόρο υποτέλειας.
Τα θύματα των Ασσασίνων
Ως επί το πλείστον στόχοι των Ασσασίνων ήσαν οι Σελτζούκοι Τούρκοι και οι σύμμαχοί τους. Ο πρώτος και πλέον γνωστός στόχος ήταν ο Νιζάμ αλ Μούλκ ο οποίος υπηρετούσε ως βεζύρης στην αυλή των Σελτζούκων και σκοτώθηκε τον Οκτώβριο του 1092 από Ασσασίνο μεταμφιεσμένο σε Σούφι (Ισλαμιστή ασκητή).
Επίσης ένας Σουνίτης χαλίφης ονόματι Μουσταρσίντ, δολοφονήθηκε από το 1311 κατά την διάρκεια μιάς διαμάχης για την διαδοχή.
Το 1213 ο Σαρίφ (Σουνιτικός τίτλος ευγενείας) της ιερής πόλης Μέκκας, έχασε τον εξάδελφό του από έναν Ασσασίνο, πιθανώς λόγω ομοιότητας. Πεπεισμένος ότι αυτός ήταν ο πραγματικός στόχος, συνέλαβε ως ομήρους όλους τους Πέρσες και Σύριους προσκυνητές, μέχρις ότου κάποια πλούσια κυρία από το Αλαμούτ (βάση των Ασσασίνων) καταβάλλει τα λύτρα.
Ασσασίνοι εναντίον Σελτζούκων
Ποιος ήταν ο λόγος που οι Ασσασίνοι επιτίθοντο κατά των Σελτζούκων; Ως Σιίτες οι Πέρσες είχαν υποστεί πολλά δεινά από τους Άραβες Σουνίτες Μουσουλμάνους οι οποίοι ήλεγχαν το χαλιφάτο επί αιώνες. Όταν η δύναμη των χαλιφών εξασθένησε κατά τον 10ο – 11ο αιώνα και οι Σταυροφόροι άρχισαν να τους εξωθούν προς την ανατολική Μεσόγειο, οι Σιίτες κατάλαβαν ότι «ήλθε η ώρα τους».
Έτσι ένα νέο μένος είχε αρχίσει να καλλιεργείται ανατολικά, προς τους Τούρκους. Πιστοί στις πεποιθήσεις και την στρατιωτική τους ισχύ οι Σελτζούκοι Σουνίτες πήραν τον έλεγχο μιας αχανούς περιοχής συμπεριλαμβανομένης της Περσίας, με συνέπεια οι ολιγάριθμοι Νιζαρίτες να μην μπορούν να τους νικήσουν σε ανοιχτή μάχη, ενώ αν χρησιμοποιούσαν δίκτυο οχυρών ως ορμητήρια, θα μπορούσαν να δολοφονήσουν τους Σελτζούκους ηγέτες, τρομοκρατώντας ταυτόχρονα τους συμμάχους τους.
Η επίθεση των Μογγόλων
Το 1219 ο διοικητής του Κβαρέσμ (σημερινό Ουζμπεκιστάν) διαπράττει ένα ολέθριο λάθος, καθώς βρίσκονται δολοφονημένοι στην πόλη του Μογγόλοι έμποροι. Ο Τζένγκις Χαν εξοργισμένος από το γεγονός, οδηγεί τον στρατό του προς την Κεντρική Ασία προκειμένου να τιμωρήσει το Κβαρέσμ, ενώ την ίδια χρονική περίοδο ο ηγέτης των Ασσασίνων, συνετά σκεπτόμενος, δηλώνει υποταγή στους Μογγόλους.
Το 1237 οι Μογγόλοι είχαν κατακτήσει σχεδόν όλη την Κεντρική Ασία. Όλη η Περσία είχε υποταχθεί εκτός από τα οχυρά των Ασσασίνων….περίπου εκατό τον αριθμό, σε ορεινές τοποθεσίες.
Οι Ασσασίνοι απολάμβαναν ελευθερία κινήσεων στην περιοχή κατά την χρονική περίοδο 1219 έως 1250, διότι οι Μογγόλοι διοικούσαν χαλαρά, καθότι είχαν εστιάσει αλλού την προσοχή τους. Όμως ο Μόνγκε Χαν (εγγονός του Τζένγκις Χαν) ήταν αποφασισμένος να υποτάξει όλα τα Ισλαμικά εδάφη, αρχής γενομένης από την Βαγδάτη, έδρα του χαλιφάτου.
Φοβούμενος τα νέα σχέδια των Μογγόλων ο αρχηγός των Ασσασίνων στέλνει μια ομάδα να δολοφονήσει τον Μόνγκε Χαν. Αυτοί ακολουθώντας την πάγια τακτική θα δήλωναν υποταγή και αφού αποκτούσαν την εμπιστοσύνη του θα τον μαχαίρωναν. Όμως η φρουρά του Μόνγκε υποψιαζόμενη τον δόλο διώχνει την ομάδα……..αλλά η ζημιά είχε ήδη γίνει. Ο Μόνγκε ήταν πλέον αποφασισμένος να εξαλείψει οριστικά την απειλή των Ασσασίνων.
Η πτώση των Ασσασίνων
Ο Ουλαγκού (αδελφός του Μόνγκε) προετοιμάζει στρατό να πολιορκήσει την βάση των Ασσασίνων στο Αλαμούτ, ενώ ο αρχηγός της Σέκτας δολοφονείται από τους ίδιους τους οπαδούς του, λόγω μέθης και αναλαμβάνει ο γιός του, ο οποίος ήταν περιορισμένων ικανοτήτων.
Οι Μογγόλοι επετέθησαν με ιδιαίτερη σφοδρότητα κατά του Αλαμούτ, ενώ ταυτόχρονα προσέφεραν επιείκεια, εφόσον ο ηγέτης των Ασσασίνων παραδιδόταν. Στις 19 Νοεμβρίου 1256 ο ηγέτης των Ασσασίνων παραδίδεται και ο Χουλαγκού τον περιφέρει σε όλα τα εναπομείναντα οχυρά, τα οποία το ένα μετά το άλλο καταλαμβάνονται. Οι Μογγόλοι καταστρέφουν ολοσχερώς το Αλαμούτ και τα λοιπά οχυρά, ώστε να εξαλείψουν και την παραμικρή δυνατότητα ανασυγκρότησης.
Το επόμενο έτος, ο πρώην ηγέτης των Ασσασίνων ζητεί άδεια να ταξιδέψει στο Καρακοράμ (πρωτεύουσα των Μογγόλων) προκειμένου να δηλώσει υποταγή αυτοπροσώπως στον Μόνγκε Χαν. Μετά από επίπονο και κουραστικό ταξίδι φθάνει στην πρωτεύουσα, αλλά δεν γίνεται δεκτός και αντ’ αυτού αφού συλλαμβάνεται μαζί με την συνοδεία του, οδηγούνται σε ορεινή τοποθεσία όπου εκτελούνται.